Gratis parkeren bestaat niet

Eind februari deed Detailhandel Nederland een oproep aan gemeenten om de parkeertarieven te verlagen. De oproep komt voort uit de oplopende winkelleegstand binnen verschillende steden. En het gaat inderdaad behoorlijk slecht met de winkels in Nederland. Vooral in middelgrote steden is bij de winkels met niet-dagelijkse boodschappen een forse daling geweest in de omzet. De afgelopen jaren heeft Detailhandel Nederland deze oproep vaker gedaan. Volgens hen zou dit helpen om  extra publiek naar de winkels te trekken. CROW-KpVV constateert, dat afschaffing van de parkeertarieven niet of nauwelijks soelaas biedt. In deze blog ga ik hier op in.

Geen duidelijk effect gratis parkeren

CROW-KpVV heeft in het kader van gratis en betaald parkeren onderzoek laten doen (o.a. door de Erasmus Universiteit, Universiteit Nijmegen en de NHTV). De resultaten zijn verschenen in de publicatie ‘Vervoer naar Retail’. Uit dit onderzoek komt duidelijk naar voren dat er vrijwel geen effect is op het winkelbezoek en de bestedingen in winkels door het afschaffen van betaald parkeren.

Naast dit onderzoek verzamelt en inventariseert CROW-KpVV op verzoek van de VNG sinds 2010 onderzoeken en praktijkervaringen op het gebied van betaald parkeren. Een samenvatting van de resultaten hiervan staan beschreven in het artikel: Elf waarheden over parkeren, mobiliteit en retail. Ook hieruit blijkt dat er geen winkelbestedingseffect is bij het afschaffen van parkeertarieven en dat andere factoren meer van invloed zijn.

Parkeervoorzieningen kosten geld

Wat als je het betaald parkeren wel gaat afschaffen? Dan betekent dit niet dat er geen kosten meer zijn. Een gemeente die de parkeeropbrengsten (deels) schrapt uit de begroting zal de kosten op een andere manier moeten dekken. De rekening ligt dan niet alleen bij de gebruikers van de parkeervoorzieningen maar bij de gemeenschap als geheel. Bijvoorbeeld door besparingen op andere gemeentelijke voorzieningen of verhoging van belastingen. Kortom: dan betaalt de gemeenschap.

Dat het afschaffen van betaald parkeren voor een gemeente behalve negatieve financiële gevolgen ook maatschappelijke nadelen heeft beshrijft Giuliano Mingardo van de Erasmus Universiteit Rotterdam (september 2015) in het artikel: Betaald parkeren afschaffen? Slecht idee! 

Het afschaffen van betaald parkeren bij winkelgebieden kost dus gewoon geld. Bij grotere steden miljoenen euro's per jaar bij kleinere gemeenten enkele tonnen. Geld dat de gemeente nu uit andere middelen moet gaan verkrijgen. bijvoorbeeld door besparingen op beleidsterreinen of verhoging van belastingtarieven aan burgers. Wanneer zo'n offer wordt gevraagd, zijn er in mijn ogen duidelijke, objectieve bewijzen nodig dat gratis parkeren winkeliers verder helpt. En die bewijzen ontbreken.

Beleving zorgt voor resultaat

We zien dat vooral middelgrote steden te maken hebben met concurrentie van zogeheten A-locaties. In deze A-locaties (centra van de grote winkelsteden, zoals Maastricht, Amsterdam, Zwolle, Groningen, Haarlem) is naast winkelen ook een vorm van ontspanning en cultuur te vinden. De uitstraling van het centrum, de sfeer en het beleven hebben veel meer effect op het aantrekken van publiek dan gratis parkeren. Parkeren is namelijk een weerstandsfactor, geen attractiefactor.

Rekening houden met structurele omzetdaling

Wat met name middelgrote steden zich moeten realiseren is dat de omzetdaling in niet-dagelijkse boodschappen structureel is. Gemeenten kunnen daar eigenlijk niets tegen doen. Geld, dat aan online aankopen of in de grote winkelsteden wordt besteed, kan niet meer toevloeien naar de winkels in de andere steden. En beide trends (online winkelen en de magneetwerking van A-locaties) nemen alleen nog maar toe. Daar helpt het betaald parkeren afschaffen niets aan.

Experimenteren met tarieven

Er worden diverse experimenten uitgevoerd met het afschaffen van betaald parkeren. Hier drie voorbeelden. In gemeente Oldambt is sinds 1 januari 2015 gratis parkeren in het winkelgebied. Drie maanden later is er een onderzoek uitgevoerd onder de winkeliers van de binnenstad. Hieruit blijkt dat de ondernemers erg tevreden zijn over het nieuwe parkeerbeleid. Op de conclusie dat het effect van het afschaffen van betaald parkeren zo gunstig zou zijn, valt af te dingen:

De helft van de ondervraagde ondernemers ziet geen verschil in omzet ondanks het gratis parkeren. Daarnaast constateert een klein deel dat de omzet is gedaald. Veertig procent van de winkeliers vindt de nadelen van het gratis parkeren groter dan de voordelen. Nadelen zijn o.a.: het bezet houden van parkeerplaatsen door omwonenden en personeel en het lastiger kunnen vinden van parkeerplaatsen door bezoekers.

In Kerkrade is geëxperimenteerd met gratis parkeren. Na evaluatie bleek het effect niet groot genoeg en wordt gratis parkeren teruggedraaid (Verkeersnet, 23 januari 2016). Harderwijk is juist weer enthousiast over het afschaffen van betaald parkeren. Er is een duidelijke toename in bezetting van de parkeerplaatsen. Het is echter niet duidelijk of er een toename is van bezoek aan het winkelgebied of dat eerst in de omliggende woonwijken werd geparkeerd en nu in het centrum.

Samen werken aan oplossingen

Het is volkomen begrijpelijk, dat winkeliers en gemeenten zeer verontrust zijn over de recente ontwikkelingen op detailhandelsgebied en dat er actief naar oplossingen gezocht wordt om deze trend te keren. Verlaging of afschaffing van parkeertarieven zal op lange termijn geen bevredigend antwoord op die vragen bieden. Daarvoor is de invloed van parkeertarieven te klein.

Advies van mijn kant aan gemeenten is om op grond van een degelijke marktanalyse te komen tot een mogelijk kleiner maar financieel gezond winkelbestand. Een intensieve samenwerking tussen gemeenten en winkels is daarbij noodzakelijk. Deze samenwerking kan volgens ons het beste vorm krijgen in een Bedrijveninvesteringszone (BIZ). De gemeente Roermond levert tastbare bewijzen, dat deze aanpak wel soelaas biedt: artikel: Samenwerken in een BIZ loont (december 2015).

Gratis parkeren bestaat niet. Linksom of rechtsom, de prijs wordt uiteindelijk door iemand betaald. Wat mij betreft betaalt de gebruiker. Daarmee is toch niets mis?

Hans Voerknecht
Projectmanager Verkeer en Vervoer

Meer weten of vragen? Bekijk de themapagina 'Parkeren.'