Hoe kijken jullie aan tegen beheer en onderhoud in geïntegreerde contracten?
Mark van der Linden: “Eigenlijk is er geen goede standaard om beheer en onderhoud te contracteren. Een UAVgc is bedoeld voor ontwerp en realisatie. Een opdrachtgever zal altijd proberen gaandeweg het proces aanvullende zaken te laten realiseren, zaken waar men in het begin niet aan gedacht heeft. Probleem is dat dan niet meer transparant is wie nou eigenlijk waar verantwoordelijk voor is.
Douwe Schoonderwaldt ziet twee problemen bij het integreren van beheer en onderhoud in een UAVgc-contract:
- In een UAVgc-contract beschrijf je het gewenste resultaat. Hoe een aannemer dat resultaat bereikt, maakt de opdrachtgever niet uit. Maar een organisatie heeft vaak zelf wel een idee over het onderhoud van assets. Dat idee is lastig overbrengen op de aannemer, omdat de organisatie vaak niet in staat is om haar eigen 'vertrouwde' aanpak van beheer en onderhoud te vertalen naar functionele eisen.
- Daarnaast is de tijdsduur van onderhoudscontracten vaak veel te kort waardoor het weinig ruimte biedt aan de aannemer om waarde toe te kunnen voegen aan de instandhouding van de assets.
Mark voegt hieraan toe: “Uiteindelijk wil een aannemer zo veel mogelijk rendement behalen uit een contract. Dus als hij een investering of herinvestering zou moeten doen in assets om zijn contractduur uit te zitten, zal hij eerder geneigd zijn om met de minste inspanning het onderhoud van de assets te verrichten, zodat de grote werkzaamheden buiten zijn contract vallen. Op zich niks mis mee want als commercieel bedrijf wordt een aannemer afgerekend op rendement. Alleen moeten opdrachtgevers zich hier wel bewust van zijn wanneer ze een contract in de markt zetten wat deze mogelijkheden biedt.”
Zou je een geïntegreerd contract gebruiken voor onderhoud?
Douwe: “Leg je het beheer en onderhoud van infraprojecten neer bij aannemers, dan zullen aannemers een aantal afwegingen maken. Is het een interessante opdrachtgever qua naam, iemand die betaalt zolang jij je werk doet, sluit de opdracht aan op wat jij kan? Is het antwoord op deze vragen ‘ja’, dan loont het voor een aannemer om op dit soort projecten in te schrijven. Maar pak je als aannemer het beheer en onderhoud vervolgens anders dan dat de (beheer)organisatie gewend was, heb je een probleem."
Mark vult aan: “Bij een UAVgc-contract kun je alleen maar ‘toetsten’ of iemand zich houdt aan de gestelde eisen. Je hebt geen bijsturingsmogelijkheden. Je heb een mechanisme nodig die sturing mogelijk maakt.”
Hoe kun je beheer en onderhoud dan een betere plek geven binnen contracten?
Douwe. “Als je wilt uitbesteden, moet je weten wat je vraagt. CROW Beeldkwaliteitsmeetlatten, waarmee je weet op welk niveau er onderhouden moet worden, kunnen hierbij helpen, maar dit is niet genoeg. Een bouwteamachtige constructie zou wel een goede oplossing kunnen zijn. Daarbij gebruik je de kennis en ervaringen van de opdrachtgever. En je maakt gebruik van de ontwerpcapaciteit en het innovatieve vermogen van de aannemer. Met een bouwteam leer je van elkaar en ontstaat er een dialoog over de aanpak.”
“Bij een bouwteam heb je een gemeenschappelijke opgave. Naast dat je allebei zo veel mogelijk rendement uit een project wil halen, heb je ook te maken met andere doelstellingen. De organisatiedoelstellingen van een provincie of gemeente zijn anders dan die van een aannemer. Aan de voorkant bepaal je samen ‘waar gaan we waarde mee creëren’. Dat kan kostenefficiëntie zijn, maar ook duurzaamheid en burgerparticipatie. Voorwaarde is wel dat je aan de voorkant transparant maakt waar jij vindt dat waarde toegevoegd kan worden: op welke aspecten en op welke manier.”
'Realisatie' en 'Onderhoud': liever in één contract of beter van niet?
Mark: “Onderwerpen waar vaak discussie over is, zoals beheer en onderhoud, moeten we niet krampachtig in bestaande ideeën, zoals de UAV-GC willen ‘proppen’. Op dit moment gebeurt dat wel. De opdrachtgever legt hiermee de verantwoordelijkheid bij de opdrachtnemer en verwacht van hem dat hij alles beheerst en onder controle heeft, terwijl dat niet realistisch is. Op het moment dat een incident zich voordoet, moet de opdrachtnemer met een oplossing komen. En dat kost geld. Vraag is: wat heb je nu eigenlijk met elkaar afgesproken? Met dit soort gevallen komt de samenwerking onder druk te staan.”
Douwe: “De vraag is op welke manier je rekening houdt met deze risico’s. Iedereen schat risico’s op z’n eigen manier in. Je moet dus met elkaar afspreken hoe je risico’s ‘weegt’. Ik ben voorstander van realisatie en onderhoud in één contract, maar dan wel met een tijdsspanning die aansluit bij hetgeen je moet realiseren. Als je een brug wilt bouwen die honderd jaar mee moet gaan en je krijgt daarbij een onderhoudscontract van vijf jaar, dan werkt dat niet. Maar moet je een kruispunt realiseren met verkeersinstallaties, dan past een onderhoudscontract van vijf jaar daar wel bij. Dus het is afhankelijk van hoe snel je assets degraderen.“
Mark van der Linden
Mark is sinds 2009 werkzaam als contractmanager en als aanbestedings- en bouwrechtjurist. De afgelopen jaren was en is hij betrokken bij diverse omvangrijke aanbestedingen en uitvoeringsprojecten. Sinds 2017 bouwt hij als mede-eigenaar/directeur aan het ingenieurs- en adviesbureau Cleverland dat zich als doel heeft gesteld om: Samen met jou bouwen aan een nieuwe en betere wereld, te beginnen in het ruimtelijke domein, dat is wat onze passie is. Dat doen we met onze onbegrensde vindingrijkheid; wij geloven erin dat álles mogelijk is, totdat het tegendeel bewezen is. In onze wereld is iedere opdracht uniek en vergt telkens een andere aanpak, waarbij de mens centraal staat. Dit is de sleutel tot een vindingrijke aanpak voor een mooiere, duurzamere en leukere buitenruimte.”
Douwe Schoonderwaldt
Douwe is al meer dan 20 jaar consultant assetmanagement en sinds 2018 werkzaam bij Cleverland. Hij helpt gemeentes, beheerorganisaties, waterschappen, provincies en studenten (HAN en InHolland) bij vraagstukken over het beheren van de openbare ruimte. Douwe vervult hierin vaak de rol van implementatiemanager. Hij leert organisaties wat assetmanagement is en hoe dit toepasbaar is binnen de organisatie. Coachen, enthousiasmeren, samenwerken, vertrouwen geven en krijgen zijn hierin doorslaggevend. Met als doel een mooiere, duurzamere en leukere buitenruimte.