Thema Brede welvaart
Thema Slimme duurzame verstedelijking
Redactie
Liselotte Bingen, strategisch adviseur mobiliteit bij de gemeente Utrecht, over hoe bredewelvaartaspecten een plek krijgen in het plan Alternatief Ring Utrecht.
Het Rijk heeft de regio Utrecht de mogelijkheid gegeven om een alternatief plan uit te werken voor de verbreding van de A27 als onderdeel van de Ring Utrecht (Tracébesluit). Er zijn goede redenen voor een nieuw plan. Het oorspronkelijke plan, waarin een deel van landgoed Amelisweerd door wegverbreding wordt aangetast, stuitte op veel weerstand. Daarnaast is er intussen veel veranderd sinds het Tracébesluit in 2006. Inzetten op wegverbreding wordt niet langer gezien als structurele oplossing tegen files en huidige maatschappelijke vraagstukken vragen om een andere benadering.
De vier thema’s heeft de regio verder uitgewerkt in een drietal pijlers. Deze pijlers vormen de basis van het alternatieve plan. Zo wordt er ingezet op:
Liselotte: “We hebben diverse ingenieurs- en adviesbureaus laten doorrekenen wat de effecten van het ARU zijn. We verbeteren niet alleen de bereikbaarheid voor automobilisten, we zorgen ook voor een robuuster mobiliteitssysteem door investeringen in weg, fiets én ov.”
Volgens de berekeningen realiseert het ARU kortere reistijden op het hoofdwegennet, minder (sluip)verkeer op lokale en regionale wegen en betere bereikbaarheid van arbeidsplaatsen en voorzieningen zoals horeca en zorg: reizigers kunnen binnen dezelfde tijd verder reizen en daarmee meer arbeidsplaatsen en voorzieningen bereiken.
Op het gebied van gezondheid zit de winst in betere luchtkwaliteit en meer lichaamsbeweging. Zo zijn er minder geluidsemissies (enkele tienden van een dB tot circa 1 dB) en is er meer actieve mobiliteit (fietsen en lopen dragen bij aan een actievere levensstijl en helpt ouderen langer actief te blijven). Het ARU levert hiermee ook een bijdrage aan de mobiliteitstransitie; een deel van de automobilisten reist minder of gaat reizen met ov of actieve vormen van mobiliteit. Hierdoor verandert in 2040 de vervoerswijzeverdeling volgens berekeningen zoals hieronder is weergegeven.
Maar door de bredere kijk op het mobiliteitsvraagstuk biedt het ARU nog meer. “ARU beperkt de kosten en de bouwrisico’s in vergelijking met het Tracébesluit. Het gaat uit van de huidige breedte van de A27, zodat verbreding en daarmee verdere aantasting van landgoed Amelisweerd wordt voorkomen. Bovendien draagt het ARU positief bij aan de leefbaarheid en sluit het beter aan op de klimaat- en stikstofopgave. Het ARU is voor de regio veel meer dan een alternatief om verbreding van de bak bij Amelisweerd te voorkomen”, besluit Liselotte.
Hoe ziet de route voor het ARU er verder uit? Liselotte: “De komende tijd wachten we nog op een uitspraak van de Raad van State over de stikstofberekening in het Tracebesluit van de Ring Utrecht. Het is aan de nieuwe minister van IenW om te bepalen hoe er met het Alternatief Ring Utrecht om wordt gegaan.”
Wil jij ook deelnemen aan de CoP of meer informatie? Zoek even contact met Lauren van der Meer via lauren.vandermeer@crow.nl.
Alternatief plan
Intussen ligt er een alternatief plan vanuit de regio klaar: Alternatief Ring Utrecht (ARU). Dit plan is opgesteld door de Gemeente en Provincie Utrecht en mede ondertekend door de gemeenten De Bilt, Bunnik, Nieuwegein, Zeist, Stichtse Vecht en Houten. Het plan kijkt naar het sturen op zowel vraag als aanbod van autoverkeer, rekening houdend met de impact op brede welvaart: goede bereikbaarheid, veiligheid én leefbaarheid en met behoud van het landgoed Amelisweerd. Hoe heeft de regio Utrecht dit aangepakt?Breed beoordelingskader
Nederland heeft anno 2024 te maken met een trits aan uitdagende maatschappelijke vraagstukken; klimaatverandering, stikstof, beperkte financiële middelen en schaarse ruimte. Deze opgaven hebben ook gevolgen voor vraagstukken met betrekking tot mobiliteit. Liselotte legt uit: “De huidige maatschappelijke opgaven vragen om een andere manier van beoordelen van mobiliteitsvraagstukken. Denken vanuit brede welvaart biedt hiervoor een kapstok. We hebben daarom gekozen de opgave rondom de Ring A27/A12 te beoordelen op vier aan brede welvaart gerelateerde thema’s: bereikbaarheid, verkeersveiligheid, leefomgeving en klimaat en gezondheid.”De vier thema’s heeft de regio verder uitgewerkt in een drietal pijlers. Deze pijlers vormen de basis van het alternatieve plan. Zo wordt er ingezet op:
- het verbeteren van alternatieven voor de auto
- het vergroten van de wegcapaciteit
- het beter benutten van het wegennet
Bredewelvaartseffecten
Om de beoogde effecten van het ARU te begrijpen is het goed om iets verder in te zoomen op de vier thema’s. Het ARU volgt de uitgangspunten van de vier dimensies van brede welvaart in relatie tot mobiliteit van PBL.Liselotte: “We hebben diverse ingenieurs- en adviesbureaus laten doorrekenen wat de effecten van het ARU zijn. We verbeteren niet alleen de bereikbaarheid voor automobilisten, we zorgen ook voor een robuuster mobiliteitssysteem door investeringen in weg, fiets én ov.”
Volgens de berekeningen realiseert het ARU kortere reistijden op het hoofdwegennet, minder (sluip)verkeer op lokale en regionale wegen en betere bereikbaarheid van arbeidsplaatsen en voorzieningen zoals horeca en zorg: reizigers kunnen binnen dezelfde tijd verder reizen en daarmee meer arbeidsplaatsen en voorzieningen bereiken.
Leefomgeving en gezondheid
Bereikbaarheid is echter een thema dat van nature al geassocieerd wordt met mobiliteitsbeleid, net als verkeersveiligheid. Maar hoe zit het met de andere bredewelvaartthema’s als leefomgeving en gezondheid? De belangrijkste winst op het gebied van leefomgeving zit hem in de uitstoot van CO2 en stikstof. Liselotte: “Het beperken van de groei van het aantal auto’s op de snelwegen en de onderliggende regionale en lokale wegen leidt tot minder uitstoot van CO2. Hiermee leveren we een bijdrage aan de klimaatopgave. Ook is er minder uitstoot van stikstof, waardoor er meer stikstofruimte overblijft voor woningbouw en andere belangrijke opgaven.”Op het gebied van gezondheid zit de winst in betere luchtkwaliteit en meer lichaamsbeweging. Zo zijn er minder geluidsemissies (enkele tienden van een dB tot circa 1 dB) en is er meer actieve mobiliteit (fietsen en lopen dragen bij aan een actievere levensstijl en helpt ouderen langer actief te blijven). Het ARU levert hiermee ook een bijdrage aan de mobiliteitstransitie; een deel van de automobilisten reist minder of gaat reizen met ov of actieve vormen van mobiliteit. Hierdoor verandert in 2040 de vervoerswijzeverdeling volgens berekeningen zoals hieronder is weergegeven.
Een gelijkwaardig alternatief
In het Coalitieakkoord Rutte IV staat dat de alternatieve invulling voor de A27/Amelisweerd zonder verbreding van de bak wordt uitgevoerd op voorwaarde dat die de bereikbaarheidsproblematiek op gelijkwaardige wijze oplost. Liselotte: “De modelberekeningen laten zien dat het ARU een gelijkwaardige en verkeersveilige oplossing biedt voor de bereikbaarheid en doorstroming ten opzichte van het Tracébesluit.”Maar door de bredere kijk op het mobiliteitsvraagstuk biedt het ARU nog meer. “ARU beperkt de kosten en de bouwrisico’s in vergelijking met het Tracébesluit. Het gaat uit van de huidige breedte van de A27, zodat verbreding en daarmee verdere aantasting van landgoed Amelisweerd wordt voorkomen. Bovendien draagt het ARU positief bij aan de leefbaarheid en sluit het beter aan op de klimaat- en stikstofopgave. Het ARU is voor de regio veel meer dan een alternatief om verbreding van de bak bij Amelisweerd te voorkomen”, besluit Liselotte.
Hoe ziet de route voor het ARU er verder uit? Liselotte: “De komende tijd wachten we nog op een uitspraak van de Raad van State over de stikstofberekening in het Tracebesluit van de Ring Utrecht. Het is aan de nieuwe minister van IenW om te bepalen hoe er met het Alternatief Ring Utrecht om wordt gegaan.”
Community of Practice
Dit artikel is gepubliceerd in het kader van de CROW Community of Practice (CoP) brede welvaart. Samen met professionals uit de sector werken we toe naar praktisch toepasbare kennis die bijdraagt aan een rechtvaardig en duurzaam mobiliteitssysteem. Aan de CoP nemen overheden, adviesclubs en kennisinstellingen deel. De insteek is om voor elke stap in de beleidscyclus handvatten te vinden en met elkaar te delen.Wil jij ook deelnemen aan de CoP of meer informatie? Zoek even contact met Lauren van der Meer via lauren.vandermeer@crow.nl.
Meer informatie
- Lees meer over het plan op de themasite Alternatief Ring Utrecht (ARU). Hier is een verdere onderbouwing te vinden en meer informatie over de drie pijlers en brede welvaartthema’s.
- Themapagina Brede welvaart
Delen via