Thema Gladheidsbestrijding
Onze winters beginnen eerder, eindigen later en gedragen zich onvoorspelbaar. Bijzonder lastig voor wegbeheerders. Daarom vraagt gladheidsbestrijding meer dan ooit om een gestructureerde aanpak. Anders gezegd: een manier van werken waarin technologie, duurzaamheid en samenwerking centraal staan. Met de publicatie van de Richtlijn Organisatie en Bestrijding Wintergladheid 2024 voorziet CROW in zo’n nieuwe aanpak. Marc van den Elzen en Robert-Jan van den Berg waren nauw betrokken bij deze richtlijn en geven binnenkort twee webinars over alle afspraken. Wat is hun boodschap aan wegbeheerders?
De richtlijn geeft duidelijk aan wat er van wegbeheerders verwacht wordt, zegt Van den Berg, die als kenniswerker en relatiemanager van CROW jarenlang heeft meegedacht over gladheidsbestrijding. In de aanloop naar de nieuwe richtlijn zat hij de werkgroep voor. Van den Elzen was betrokken als projectmanager.
Wegbeheerders zijn wettelijk verantwoordelijk – en hebben dus een zorgtaak - voor het veilig begaanbaar houden van wegen. Dus ook in winterse omstandigheden, vertelt Van den Elzen.
‘Daarom hebben we ook bewust gekozen voor het woord richtlijn. Daar zit een juridische component aan vast. Een CROW-richtlijn staat voor afspraken die de sector in gezamenlijkheid heeft gemaakt. Een wegbeheerder die van de richtlijn afwijkt, moet dus goed kunnen uitleggen waarom. Als er ongelukken volgen en een zaak komt voor de rechter, dan zal die altijd vragen: maar waarom heeft u zich niet aan de richtlijn gehouden?’
De manier van gladheidsbestrijding is dus verre van vrijblijvend, zegt Van den Berg.
‘Wegbeheerders kunnen aansprakelijk worden gesteld als ze de richtlijn niet hebben gevolgd. Dat maakt het extra belangrijk dat alles goed is georganiseerd. De wegbeheerders en uitvoerenden moeten hun mensen goed opleiden, zorgen dat de juiste middelen beschikbaar zijn en dat de winterdienst goed is voorbereid.’
Het belang van gladheidsbestrijding is nationaal overkoepelend, legt Van den Elzen uit.
‘Als wegbeheerders hun verantwoordelijkheid niet nemen, dan valt de economie stil, zeker in de winterperiode. Dat is onverantwoord en mag gewoon niet gebeuren. Er was echter geen actuele richtlijn meer. Er waren verouderde richtlijnen die niet meer werden bijgewerkt en hetzelfde gold voor het handboek. De druk om te actualiseren kwam vanuit het werkveld zelf.’
Dat eerste handboek bestond uit losse publicaties, vertelt Van den Berg.
‘Het ene deel ging over machines en weer een ander over juridische aspecten. Maar er zat geen goede samenhang in. Het was dus tijd om alles te bundelen en te moderniseren, ook vanwege de klimaatverandering en duurzaamheidseisen. De omstandigheden – waaronder de regelgeving - veranderen en de gladheidsbestrijding moet daarop inspelen.’
Hoe is de richtlijn tot stand gekomen?
Van den Berg: ‘We hebben samen met CROW een werkgroep samengesteld met een breed scala aan stakeholders. Denk aan de meteodienst, vertegenwoordigers van gemeenten en Rijkswaterstaat, maar ook het CBR. Iedereen die betrokken is bij gladheidsbestrijding, op welk niveau dan ook, heeft meegepraat en meebesloten. Dat was cruciaal, want gladheidsbestrijding raakt zowel de wegbeheerder als de weggebruiker, en zelfs de opleidingen voor de winterdienst moesten worden meegenomen in de ontwikkeling.’
Van den Elzen vult aan: ‘Wat wel duidelijk is, is dat we in een recordtijd, door goede samenwerking, deze richtlijn hebben opgesteld. De druk om dit snel te doen kwam vooral door de veranderingen in het weer en de urgentie die wegbeheerders ervaarden. Zonder al deze experts hadden we het nooit zo snel kunnen doen.’
Diverse losse publicaties uit het verleden zijn samengevoegd tot één complete richtlijn, vertelt Van den Berg.
‘Dat was nog niet zo eenvoudig, want we moesten ervoor zorgen dat alles klopte: van technische aspecten tot juridische verplichtingen. In het vorige handboek zaten al oude publicaties en daar zijn de overige bijgekomen. Daar horen dus ook nieuwe eisen bij rondom duurzaamheid. Denk bijvoorbeeld aan andere zoutmengsels of veeg- en strooitechnieken die het milieu minder belasten. Daarnaast hebben we ons gericht op de opleiding van mensen die de gladheidsbestrijding uitvoeren. Dat deel is nu ook toegevoegd aan de richtlijn.’
Welke nieuwe technologieën worden geïntroduceerd in de richtlijn?
Van den Berg: ‘Er zijn verschillende technologische innovaties die we bespreken. Bijvoorbeeld het gebruik van sensoren die de luchtvochtigheid en de temperatuur van het wegdek meten. Deze technologie kan helpen voorspellen wanneer en waar het wegdek gaat bevriezen, zodat je sneller en gerichter kunt strooien.’
Van den Elzen: ‘Ja, en sommige gemeenten werken al samen met elkaar om deze data te delen. Dus als de ene gemeente sensoren heeft en de ander niet, dan kunnen ze toch profiteren van die informatie. Dat soort samenwerkingen willen we ook stimuleren.’
Wat zijn de belangrijkste uitdagingen voor wegbeheerders met betrekking tot de richtlijn?
Van den Elzen: ‘De grootste uitdaging is misschien wel de financiële kant. Gemeenten moeten investeren in nieuwe technologieën en middelen, en dat is niet altijd even makkelijk. De richtlijn helpt wegbeheerders inzicht te krijgen in wat ze nodig hebben en hoe ze dat kunnen organiseren. Maar uiteindelijk moet er wel geld beschikbaar zijn om die veranderingen door te voeren.’
Van den Berg: ‘Daarnaast is er ook de uitdaging van het personeel. Er is een hele generatie wegbeheerders die met pensioen gaat, en de nieuwe generatie mist soms de ervaring die nodig is om gladheidsbestrijding goed aan te pakken. De richtlijn geeft handvatten om de organisatie goed in te regelen en mensen goed op te leiden. Dat blijft een belangrijke uitdaging. Want het winterseizoen is verlengd en loopt nu van 1 oktober tot 1 mei. Ook dat geeft extra kosten en zorgt voor extra personeelsinzet. Dus ook die effecten spelen een rol.’
Hoe verschilt deze richtlijn van eerdere publicaties?
Van den Berg: ‘Het grootste verschil is toch wel die juridische component. Waar eerdere publicaties meer handreikingen waren, is dit echt een richtlijn geworden. Dus nogmaals: het betekent dat wegbeheerders zich eraan moeten houden, en als dat niet lukt, moeten ze dat goed kunnen verantwoorden. Dit maakt het heel anders dan eerdere documenten.’
Hij vervolgt: ‘En er is dus ook veel meer aandacht voor duurzaamheid en technologie. De richtlijn probeert wegbeheerders niet alleen te dwingen bepaalde zaken te organiseren, maar ook om vooruit te denken. Bijvoorbeeld over de elektrificatie van wagenparken en het gebruik van duurzame middelen.’
Wat kunnen deelnemers aan de webinars verwachten?
Van den Berg:
‘Tijdens de webinars zullen we de grootste veranderingen in de richtlijn bespreken. Denk bijvoorbeeld aan de verlenging van het winterseizoen en de nieuwe normen voor strooizout, waaronder de aangepaste tabellen voor de hoeveelheden strooizout. We gaan ook in op duurzaamheid, want dat is een belangrijk onderdeel van de nieuwe richtlijn. Het gebruik van nieuwe technologieën, zoals sensoren om de toestand van het wegdek te monitoren, wordt ook besproken.’
Van den Elzen:
‘Er is ook veel aandacht voor de organisatorische aspecten van gladheidsbestrijding. We bespreken hoe wegbeheerders hun teams moeten voorbereiden, hoe je een beleidsplan maakt en wat er nodig is voor de uitvoering. We gaan dus van beleid naar praktijk, en alles wat daartussen zit. Dus het is ook belangrijk voor bestuurders.’
De webinars zijn bedoeld als een startpunt, vertelt Van den Berg.
‘Ze zijn er om wegbeheerders - in de breedste zin van het woord - te informeren en bewust te maken van de veranderingen in de richtlijn. Wegbeheerders moeten echt aan de slag met het aanpassen van hun beleid, het opleiden van hun mensen en het ervoor zorgen dat alles klaar is voor het winterseizoen. De webinars kunnen daarbij ondersteunen.’
Van den Elzen tot slot:
‘Dat betekent ook dat wegbeheerders en uitvoerenden intern kennis moeten overdragen. Er is veel kennis beschikbaar, maar die moet gedeeld worden. De richtlijn helpt daarbij, maar het is aan de wegbeheerders zelf om ervoor te zorgen dat die kennis goed wordt overgedragen binnen hun organisatie.’
Gratis webinar over de nieuwe richtlijn
De introductie van de nieuwe richtlijn kan mogelijk vragen oproepen. Daarom organiseert CROW twee gratis webinars op 21 november en 12 december, waarin de belangrijkste veranderingen en hun impact op de gladheidsbestrijding worden toegelicht. Tijdens het webinar bespreken we:
- De grootste veranderingen in de richtlijn
- Hoe duurzaamheid en klimaatverandering de aanpak van gladheidsbestrijding beïnvloeden.
Meer informatie
Delen via