Aanleverspecificaties en het datamodel

Hoi allemaal,

De vorige keer heb ik jullie licht geprovoceerd met een stevige blog over het gebruik van datasets in geïntegreerde contracten. Nu dan eindelijk tijd voor de Aanleverspecificaties.

En hot onderwerp, want er zijn vijf collectieve eisensets in de maak vanuit het Provinciaal Contracten Buffet, waaronder een set voor VRI’s, wegen, zonnewegen en nog een paar. Voor elke dataset hebben we een ander ingenieursbureau gevraagd, deze aan te leveren in het juiste formaat voor het dataplatform, de turtle-file. De naam turtle is uiteraard grootspraak van de linke datanerds want in de Schijfwereld draagt een schildpad de wereld op haar rug. Dus je kunt alle kennis van de hele wereld kwijt in één schildpadbestand. Ja ja…

1 burden (CC) _ creative commons by marfis75 #cc-by-sa _ Martin Fisch _ Flickr_files

De grote lijn – breedsprakig neergezet

Eerst maar eens het grote verband: objecttypebibliotheken, datasets, datamodel, Aanleverspecificaties? Is een OTL ook een datamodel? En wat is een informatiemodel?

Zoveel mensen zoveel meningen, daarom hebben we een eigen definitie van deze zaken. Die ik hier eerst in menselijke spreektaal zal weergeven.

In een objecttypebibliotheek staan objecten en allerlei informatie over de objecten. Deze informatie is altijd waar. Een tuibrug heeft altijd een tui, anders was het geen tuibrug. Een weg heeft altijd minstens een rijstrook, anders is het geen weg. Een voetpad dat toegankelijk is voor mindervaliden is minstens 80 cm breed, anders is het niet toegankelijk.

Een objecttypebibliotheek in linked data formaat heeft een datamodel, waarmee je voor de computer definieert wat er in staat. Een objecttype in de objecttypebibliotheek is bijvoorbeeld een owl:class; in een thesaurus heeft hetzelfde objecttype een definitie, of zelfs meer definities. Want het ligt er maar aan vanuit wiens wereldbeeld je de wereld definieert…. Het object is in een thesaurus een begrip, een skos:concept. dit zijn voorbeelden want op dit moment is een geen wereldwijde, Europese of zelfs maar Nederlandse BIM-standaard van een datamodel van een objecttypebibliotheek. Dit staat natuurlijk hoog op de wensenlijst van het BIM loket. Ook in combinatie met een open standaard als COINS, waar ik toevallig de product manager van ben, is het handig als iedereen op dezelfde manier een objecttypebibliotheek bouwt. Want met COINS verstuur je elkaar informatie over de wijzigingen aan objecten in een bouw- of onderhoudsproject – datasets dus, over objecten.

Samenvatting die ook weer helemaal uit de hand loopt

Nou, dat was lekker duidelijk. Laat ik het kort samenvatten:
Objecttypebibliotheken hebben een datamodel, regels hoe de objecttypen gedefinieerd zijn in linked data-taal.
Objecttypebibliotheken bevatten informatie over objecten, die altijd waar is.

2 Objecttype: IJs. Door Fruggo at nl.wikipedia, CC BY 1.0 nl, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3405999



Aanvullend daarop, maakt CROW datasets, met eisen aan die objecten. Die eisen zijn alleen “waar” als ze gelden in een contract, niet altijd. In een dataset kan bijvoorbeeld staan dat een toegankelijk voetpad voor mindervaliden is minstens 1,00 m breed moet zijn – dat vindt degene die het contract opstelt, maar het is niet altijd waar.

De datasets van het CROW, met contractdata, hebben een datamodel. Dat is het datamodel waar wij het over hebben in de Aanleverspecificaties.

3 Dataset: Dit eis ik over mijn ijs. Door Lumen GmbH - Eigen werk, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3239799

Nog meer verwarrende informatie

Ja, nu heb ik het jullie toch wel te makkelijk gemaakt. Dus ik redeneer even door.

Een objecttypebibliotheek is een datamodel voor het “classificeren” van objecten. Eenvoudig gezegd: je geeft aan dat jou tuinbank van het type “Ikea or death metal” is, uit de objecttypebibliotheek. Je classificeert hem dus. Bij het type staat dat een tuinbank een leuning heeft, met een hoogte, en een zitting met een diepte en breedte. Van je eigen tuinbank kun je de maten aangeven, in de objecttypebibliotheek staan hooguit bandbreedtes voor de maten die een tuinbank van dit type kan hebben.

Een korte mijmering over het aanleveren van datasets

En nu moeten die arme ingenieursbureaus vanuit hun Relati(….)onele databases – ik noem géén merknamen - aan ons een Turtle file leveren met een setje contractdata. Er is natuurlijk een applicatie op de markt die dat zou kunnen, maar die hebben de meesten niet in huis. Technisch gezien kan het wel, linked datasets maken (en inlezen) vanuit je Relati(…)onele database. Daarom wordt er nu flink gezweet op de eerste datasets. En wordt door een enkeling zelfs een krakkemikkige Exc*l-file gebruikt met allemaal zoek- en vervang-formules en andere ongein die wij in een vlaag van verstandsverbijstering in elkaar hebben gezet. We hebben natuurlijk wel door dat dit niet heel handig is, en willen die echt handige en daartoe ge-eigende applicatie wel beschikbaar gaan stellen. Maar dat is voorlopig toekomstmuziek.

En nu eindelijk wat nuttige info

In CDOC staat: een dataset bevat een of meerdere publicaties; met daarin hoofdstukken; met daarin paragraven; met daarin sub-paragraven; met daarin leden; met daarin (of dat zijn) specificaties.

In CSPEC staat een specificatie centraal. Helaas, we redeneren vanuit de specificatie, niet vanuit objecten of activiteiten. Dat zou je in deze moderne tijden anders doen, maar voorlopig doen we het zo. Vanuit de specificatie wordt gelinkt naar verificatiemethodes, naar fases, naar objecten, naar activiteiten, naar onderliggende specificaties, enzovoorts en zo verder. We kennen (nog) geen producten/documenten in het datamodel, zoals dat tegenwoordig in geïntegreerde contracten gebeurt. We hebben ook (nog) geen metadata over de specificaties opgenomen, zoals over versiebeheer of status.

Welke concepten we allemaal hebben in ons datamodel wordt toegelicht in de Aanleverspecificaties.

Net als onze dataset, CROW Basisspecificaties 2018, is ons datamodel ook nog in ontwikkeling. Door pilots onderzoeken we, wat de behoeften zijn in de markt. Heb je vragen of opmerkingen, heb je een mening of verzoek: laat het me weten.

Groetjes, Elisabeth Klören

We hopen jullie ook te mogen ontmoeten op 28 maart tijdens de bijeenkomst Linked Data Platform bij CROW in Ede. Meld je vooral aan.