Wat leren we van 1100 km op een speed-pedelec?

In Nederland is de speed-pedelec al jaren een discussie onder wegbeheerders, belangenverenigingen en brancheorganisaties: hebben we te maken met een gevaar op de weg, of gaat de speed-pedelec de mobiliteit een stuk schoner, comfortabel en duurzamer maken?

Om zelf een goed beeld te kunnen vormen over de kansen/bedreigingen en mee te kunnen doen in de discussie over de plek op de weg van de speed-pedelec, hebben we (Mark van Gurp en Robert Hulshof van CROW) enkele weken op een speed-pedelec gereden. Met dank aan Accell Group reden wij gedurende enkele weken rond op een HaiBike om ervaring op te doen.

Een tweede doel van deze proefperiode was dat we ook benieuwd waren in hoeverre de speed-pedelec een alternatief kan zijn voor onze eigen dagelijkse woon-werkritten. Wij maken normaal gesproken de ritten van huis (resp. Vaassen, Harderwijk) naar CROW-hoofdkantoor te Ede hoofdzakelijk met de auto en de enkele ritten duren ca. 50 minuten. Van files is gelukkig weinig sprake.

De feiten van de proefperiode op een rij

• Type speed-pedelec: een HaiBike SDURO en een HaiBike XDURO, beide met een 500 Watt motor
• Woon-werkafstand van 42 km (Mark) en 47,5* km (Robert) enkele reis
• Periode van de proef: september/oktober 2018
• Totale afgelegde afstand gedurende de proef: 1100 km
• Gemiddelde snelheid over alle ritten: 30,7 km/h
• Weersomstandigheden: er is alleen bij droog weer gereden

* De kortste afstand volgens de Fietsersbond-pedelec-planner was 43 km, maar Robert verkoos vanaf dag 2 de ‘makkelijk doorfietsen route’ die langer was (reden: minder oponthoud en minder druk)

 De positieve ervaringen

• Elke rit toverde een glimlach op het gezicht: heerlijk om te bewegen in de open lucht en om tijdens de woon-werk-reis je beweging te pakken;
• Heel prettig om te ervaren dat je de 45km/h niet vanzelf bereikt, maar hier echt moeite voor moet doen. Daardoor heb je het gevoel dat je de speed-pedelec goed kan beheersen;
• Wat enorm goed is bevallen, zijn de remmen. We hadden vooraf al voorzichtig de aanname gedaan dat we bij plotselinge remacties, we over de kop zouden gaan, maar daar was helemaal geen sprake van.
• Hoewel we het fietsen op de rijbaan tussen het gemotoriseerde verkeer niet erg prettig vonden (je voelt je kwetsbaar), hebben we geen enkele nare ervaring gehad;
• Als je in de vroege uurtjes vertrekt, en er weinig overig verkeer op de wegen en fiets-/bromfietspaden te vinden is dan heb je bij uitstek het meeste plezier van de speed-pedelec;
• Het autoverkeer houdt over het algemeen erg goed rekening met de snelle biker (geregeld kregen we voorrang van het autoverkeer terwijl we dat formeel niet hadden);

De aandachtspunten

• Bij grote drukte op het fiets-/bromfietspad of op de rijbaan, is het wel ‘stressfietsen’: je moet continu scherp blijven op de omgeving en je eigen gedrag;
• In het donker, zonder openbare verlichting, over de Veluwe rijden is geen pretje: hoge snelheden zijn dan niet aan te raden;
• Andere fietsers hebben vaak moeite om in te schatten met welke snelheid je nadert of inhaalt, met schrikreacties tot gevolg;
• Een koerssnelheid van 40 km/h + aanhouden vergt een inspanning die niet kilometerslang is vol te houden;
• Rijden op tweerichtings-fiets-/bromfietspaden langs wegen met veel uitritten is niet fijn: je bent voortdurend aan het anticiperen op kruisend verkeer vanuit de uitritten (minderen van snelheid en verder van de rand van het pad rijden);
• In de spits heb je binnen de bebouwde kom weinig voordeel van een speed-pedelec ten opzichte van een gewone of elektrische fiets: te druk en teveel oponthoud op kruispunten.
• Op hoge snelheid heb je veel last van windgeruis en hoor je het overige verkeer pas laat aankomen (met soms een schrikreactie tot gevolg)

Conclusies t.a.v. een alternatief voor de woon-werk-ritten

Om te beginnen met de vraag of we de speed-pedelec zien als goed alternatief voor de dagelijkse autorit? Allebei zijn we van mening dat de afstand die we dagelijks moeten afleggen te groot is. Het betekent namelijk dat we zo’n 3 uur onderweg zijn en daarbij nog ca. een half uur moeten optellen voor het omkleden/opfrissen voordat we daadwerkelijk aan het werk kunnen. Een dagje in de week op de speed-pedelec zien we wel zitten, maar dan is het nog de vraag of dat opweegt tegen de hoge aanschafkosten…

De hamvraag: wat is de beste plek op de weg?

Tsja, als de vraag zo simpel was te beantwoorden door zelf enige ervaring op te doen, dan was de discussie waarschijnlijk al eerder beslecht. Dus helaas, ook wij hebben het Ei van Columbus niet op de Veluwe gevonden. Het was in ieder geval wel fijn om zelf te kunnen bevestigen dat dé ideale plek op de weg niet bestaat.

Buiten de bebouwde kom was het voor ons helder: rijden op de bromfietspaden verdient absoluut de voorkeur boven de 80 km/u-wegen. Aandachtspunt blijft wel de wegen waar sprake is van vele uitritten. Volgens de basiskenmerken zien we ze liever niet aan gebiedsontsluitingswegen, maar de praktijk is anders.

Binnen de bebouwde kom was het op de rijbaan over het algemeen goed te doen. De keren dat het minder prettig werd, was bij lange afstanden en/of drukte op de weg. En dan was het niet zozeer altijd de menging met het gemotoriseerde verkeer dat het onprettig maakte, maar vooral ook het oponthoud bij kruispunten. Zou het voor die keren een oplossing geweest zijn om gebruik te mogen maken van de verplichte fietspaden?

Op een aantal plekken binnen de kom kwamen we ook fiets-/bromfietspaden tegen. Ook hier was het vaak druk op het fietspad (vaak scholieren) en veel zijwegen, waardoor snelheid matigen een vereiste is. Je zou kunnen zeggen dat het alleen prettig is op het fietspad als je je als een gewone fietser gedraagt. Zou een maximum snelheid op het fietspad soelaas bieden?

Hoe nu verder?

Inmiddels hebben we de speed-pedelecs weer ingeleverd en kijken we terug op een leuke ervaring. Deze ervaring nemen we mee in onze rugzak en is zeer waardevol voor de toekomst waarin we als CROW’ers nog veel te maken zullen krijgen met projecten rondom de speed-pedelec.

We zijn als CROW door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gevraagd om concreet voor de speed-pedelec te verkennen wat mogelijke scenario’s zijn voor de plek op de weg van de speed-pedelec. Hiermee zijn we in het voorjaar 2018 al begonnen. De verkenning heeft met name als doel om in de discussie over de plek op de weg enige structuur aan te brengen en deze vooral ook samen te voeren met de vakwereld. En ondanks alle onzekerheden en kennisvragen zijn deze scenario’s voor wat betreft de plek op de weg verder uitgewerkt met behulp van een kwalitatieve meetlat, met daarop de relevante aspecten (o.a. verkeersveiligheid). Eind 2018 wordt de verkennende notitie verwacht. Onze ervaringen zijn daarin nu nog niet meegenomen, maar in 2019 zullen onze ervaringen ongetwijfeld ook goed van pas komen in vervolgactiviteiten rond de toekomst van de speed-pedelec.

Bekijk ook de themapagina over fietsveiligheid bij CROW.