door Friso Metz
In Groningen wonen veel studenten en die pakken vaak de fiets. Dat is fijn, maar soms levert dit problemen op. De grote stroom fietsers naar het universiteitsterrein Zernike leidt zelfs tot congestie op de ringweg. Fietsers hebben voorrang op de auto’s op de afrit, waardoor er files en onveilige situaties ontstaan. Om dit knelpunt op te lossen wilde de gemeente de kruising reconstrueren. Er werd echter gekozen voor een andere oplossing: een gedragscampagne. Dit blog vertelt hoe een veel goedkopere oplossing minstens zo effectief kan zijn.
De reconstructie van de kruising zou een dure aangelegenheid worden. Bovendien wilde de gemeente meer ervaring opdoen met campagnes. Voorjaar 2013 werd een klankbordgroep in het leven geroepen met daarin de gemeente, de Rijksuniversiteit en de Hanzehogeschool, de Fietsersbond. Ook de doelgroep zelf schoof aan, in de vorm van de Studenten Advies Commissie. De klankbordgroep besprak ideeën om studenten via andere routes naar de campus te laten fietsen. Tussen het centrum en Zernike loopt de meest voor de hand liggende fietsroute via de Zonnelaan. Deze route heeft echter veel verkeerslichten en komt uiteindelijk langs het knelpunt. Er zijn twee alternatieve fietsroutes, die allebei leuker zijn en minder verkeerslichten hebben. Die routes zijn echter minder ‘logisch’ waardoor ze veel minder werden gebruikt.
Aanpak
De alternatieve routes werden voorzien van opvallende wegwijzers en markeringen op het fietspad zelf . Een campagne moest studenten ertoe aanzetten om de routes te gebruiken. Omdat eerstejaars studenten nog onbekend zijn, vormden zij de meest ideale doelgroep. Tijdens de
KEI-week, de introductieweek voor nieuwe studenten, kregen de studenten informatie over de fietsroutes.
Een promotieteam deelde tijdens diverse events flyers en sportdrankjes uit, waarop de routes waren afgebeeld. Ook werden
een website en een Facebookpagina ingezet.
In het najaar van 2013 konden studenten aangeven wat ze van de routes vonden en of ze tips hadden voor verbetering van de campagne of van de route. De beste tipgever ontving een nieuwe fiets. De meeste suggesties gingen over het verbeteren van de route: betere verhardingen, bochten handiger inrichten, oversteken veiliger maken en bewegwijzering verbeteren. Ook waren er communicatieve tips zoals het aanbieden van de informatie in het Engels en het opvrolijken van de route.
Resultaten
Voor en na de campagne is het aantal fietsers op de drie routes gemonitord. Terwijl het totaal aantal fietsers is gestegen met 3.000, vond die stijging vooral plaats op de alternatieve routes, vooral op de route door Selwerd. Ter hoogte van de afrit van de ring daalde het aantal fietsers zelfs.
Op grond van het succes wil Groningen de campagne blijven herhalen tijdens de
KEI-week. Daarnaast is het de bedoeling dat de fietsroutes verbeterd worden en veiliger worden.
Het succes verklaard
Het concept klinkt eenvoudig en logisch. Maar wat zijn nu de succesfactoren? Als we de campagne leggen naast de belangrijkste tips uit de rapport
‘Grip op Gedrag’ dan blijkt dat het concept op heel veel aspecten ‘klopt’. Dit rapport gaat in op de drie hoofdfases in gedragsprojecten en benoemt enkele dominante gedragsprincipes.
Fase
|
Hoe gedaan
|
Gedrag begrijpen en aangrijpingspunten voor verandering zoeken
|
Inzicht dat de alternatieve routes sneller zijn, maar onbekend en moeilijk vindbaar. Eerstejaars studenten hebben nog geen ingesleten routekeuze en zijn op zoek naar de handigste route.
|
Maatregelen aan laten sluiten op de inzichten
|
Duidelijke markering van de routes en goed getimede actie.
|
Proberen, leren en aanpassen
|
De effecten zijn in beeld gebracht met een voor- en nameting. Tijdens de actie konden de studenten verbeterpunten aangeven. Die worden gebruikt om de route nog aantrekkelijker te maken.
|
Interessant is dat eerst is begonnen met de promotie. Pas daarna is begonnen met het verbeteren van de infrastructuur. Het is dus niet altijd nodig om eerst de voorzieningen op orde te hebben. In Groningen kon men snel resultaat krijgen, en kwam er meteen input van gebruikers om de route te verbeteren. Men is klein begonnen en is pas daarna gaan opschalen.
Daarnaast is het bijzonder dat niet de gehele doelgroep van studenten is aangesproken, maar slechts dat deel dat het meest open stond: de eerstejaars studenten. Natuurlijk zullen ouderejaars studenten ook de borden hebben gezien. Het is niet bekend wie er precies zijn gedrag hebben aangepast.
Leidende gedragsprincipes
|
Hoe gedaan
|
Timing
|
Uitvoering campagne tijdens de introductieweek
|
Maak het gewenste gedrag gemakkelijk en neem belemmeringen weg
|
De routes werden simpel uitgelegd en werden opvallend bewegwijzerd.
|
Motiveer
|
De voordelen (sneller en minder verkeerslichten) warden benadrukt.
|
Maak gebruik van sociale invloeden
|
Studenten werden betrokken bij de opzet van de campagne
Eerstejaars kregen een cadeautje (wederkerigheid)
Interactie via Facebook.
|
Maak het persoonlijk
|
Deelnemers werd gevraagd om verbeterpunten door te geven (commitment).
|
In dit project is er sprake van duidelijke voordelen voor iedereen: de fietsers komen sneller op hun bestemming en het autoverkeer heeft minder oponthoud, terwijl de oplossing voor de gemeente goedkoper is. De campagne triggert studenten om het gewenste gedrag te vertonen. ‘Slimme routes’ is een mooi voorbeeld dat laat zien dat gedrag veranderen eenvoudig, goedkoop en effectief kan zijn.
Friso Metz werkt voor
Advier en
Match Mobiliteit.