Nieuw afwegingskader openbare verlichting met uniek praktijkonderzoek

In afwegingskader 1.0, dat in februari 2022 uitkwam, waren de aanbevelingen voor optimale verlichting in de buitenruimte gebaseerd op laboratoriumonderzoek. Dat is in maart 2022 getoetst met praktijkonderzoek op de Carnegiedreef in Utrecht, een locatie die de gemeente Utrecht gebruikt om nieuwe verlichtingsarmaturen te testen.
 
Het onderzoek liet zien dat ouderen onder gelijke omstandigheden veel meer moeite hebben om obstakels op tijd waar te nemen dan jongeren. Dit geldt nog sterker voor mensen met een visuele handicap. Grote verschillen zijn er ook tussen jongeren en ouderen bij verblinding. De waarneming door de ouderen werd hierdoor duidelijk meer gehinderd dan bij de jongeren.
 
Grootste onderzoek ter wereld
Het praktijkonderzoek in Utrecht was het grootste in zijn soort dat in de wereld is uitgevoerd en geeft waardevolle inzichten voor lichtontwerpers. In de komende maanden wordt hierover nog gepubliceerd in wetenschappelijke bladen.
 
Het onderzoek vormde geen aanleiding om het afwegingskader te herzien, met uitzondering van de uitgangspunten voor gelijkmatigheid. Een goede gelijkmatige verlichting gold als een voorwaarde, maar het onderzoek toonde aan dat een hoge gelijkmatigheid juist een kritieke factor is voor het op tijd zien van obstakels, zoals ongelijkmatig plaveisel. De wegingsfactor Adaptatie en Gelijkmatigheid is hierop aangepast in versie 2.0 van het afwegingskader.
 
Steeds minder licht
Om lichthinder te beperken en energie te besparen passen ontwerpers en beheerders de laatste jaren steeds minder licht toe. De verlichting die er staat wordt vaak gedimd in de (late) avond, waardoor ouderen en mensen met een visuele handicap te weinig zien. Verblindende ledlampen in de openbare ruimte maken de situatie er niet beter op. Het onderzoek heeft aangetoond dat het een grote groep mensen moeilijk wordt gemaakt om in de avond zelfstandig aan het maatschappelijk leven deel te nemen.
 
Het afwegingskader helpt de toegankelijkheid van de openbare ruimte in het donker te verbeteren, zonder meer lichthinder of lichtvervuiling, zonder hoger energieverbruik en zelfs zonder veel extra kosten. Samenwerking tussen landschapsarchitecten en lichtontwerpers en een integraal ontwerptraject is de sleutel tot succes.

Download afwegingskader 2.0 vanaf deze pagina.