CROW | Terugblik op kennissessie Circulariteit, Dag van het OV 2023

Niek de Vreeze van KWINK groep heeft onderzocht hoe het met circulariteit in het openbaar vervoer staat. Spoiler: door gebrek aan data is het nog niet mogelijk om te bepalen hoe circulair het ov eigenlijk is. Door corona zijn er geen data van de afgelopen jaren. De Vreeze heeft zich noodgedwongen beperkt tot een kwalitatieve analyse van de status quo bij circulariteit. Hij onderscheidt vier categorieën: input, gebruik, verlies en substitutie. Die heeft hij in een matrix gezet met een onderverdeling in vijf categorieën: voertuigen, infra en gebouwen, energie, voorzieningen en uitrusting van het personeel, voorzieningen en services voor de reizigers.

Zijn constateringen kort samengevat:

Bij voertuigen neemt het circulair denken toe, vooral bij treinen.
Circulariteit is het verst gevorderd bij infra en gebouwen. Niet zo vreemd, er zijn immers al sectorbrede afspraken over circulair bouwen.
Bij energie is circulair denken al gemeengoed, puur uit economische noodzaak.
Bij het personeel gaat het vooral om het circulair maken van bedrijfskleding.
Bij de reiziger gaat het om kleine dingen zoals minder papieren kaartjes gebruiken, minder plastic dienstregelingborden, statiegeldflessen in de stationskiosk en afvalscheiding op de stations.

Opvallend zijn de grote verschillen tussen de partijen in het ov. NS loopt duidelijk voorop. De Vreeze concludeert dat het circulair denken toeneemt, maar er is nog veel te doen. En het is niet goed te zien hoe de doelen te bereiken zijn. Samenwerking in de sector (ook met bijvoorbeeld materieelbouwers) is noodzakelijk. Overigens zijn sommige zaken niet nieuw: levensduur-verlengend onderhoud noemen we tegenwoordig circulair, maar dat gebeurt al tientallen jaren. Je kunt het zien als laaghangend fruit waarmee een deel van de circulaire doelen eenvoudig is te behalen.

Mobiliteitssysteem
Dat laaghangende fruit was voor de Vervoerregio Amsterdam als opdrachtgever de aanschaf van zero-emissiebussen door de vervoerders, vertelde Peter de Winter van de vervoerregio in een beschrijving van het programma Schoon en Duurzaam. De doelstellingen daarin zijn om in 2030 het openbaar vervoer, en in 2050 het hele mobiliteitssysteem circulair te hebben. De vervoerregio wil dat bereiken door het gebruik van schonere energie, schonere voertuigen en werktuigen, schonere aanleg van infra en productie van materialen, en de toepassing van duurzaam inkopen en opdrachtgeverschap. Aan dat laatste hangen afrekenbare doelen: 10% duurzame inkoop in 2022, 50% in 2025 en 100% in 2030. De doelstelling voor het afgelopen jaar is gehaald, mede door de verhuizing van de vervoerregio naar een duurzaam kantoor.

De vervoerregio past de maatregelen toe bij de volgende vier waardeketens:

Infra en assets, zoals wegen, rails, bruggen en tunnels. Hiervoor komen materialenpaspoorten
Energie, in de vorm van zon, wind, batterijen en lokale gridsystemen
Voertuigen, met daarin staal, composietmaterialen, batterijen
Gebouwen, zoals de nieuwe busstallingen die nodig zijn voor zero-emissiebussen.

Het proces om circulair te worden staat nog aan het begin. "We hebben veel geïnventariseerd. Het is nu nog vooral een zoektocht waar we heen gaan. We moeten werkprocessen en contracten aanpassen en iedereen moet circulariteit in zijn eigen handelen verankeren. We zijn goed op weg, maar nog zoekende", aldus De Winter.

De Dag van het OV is georganiseerd door CROW-KpVV, DOVA en Toekomstbeeld OV. Bekijk het uitgebreide fotoverslag op DagvanhetOV.nl.

Lees ook de volgende verslagen van de Dag van het OV: