Thema Asfaltverhardingen
Andere productiemethodes, nieuwe mengsels en allerlei vormen van hergebruik: verduurzaming van asfalt is een hot item. Als kennisplatform is CROW bij verschillende ontwikkelingen betrokken. Denk aan het Asfaltkwaliteitsloket, de tool Aanpak Duurzaam Asfalt, maar ook de nieuwe CROW-richtlijnen voor Warm Mix Asfalt (WMA) en Partiele Recycling Asfalt in deklagen (PRA) én de opstart van het Nationaal Platform Duurzame Wegverharding (NPDW). Hoog tijd dus voor een stand van zaken. Wat speelt er zoal? Wat kunnen we nog aan vernieuwingen verwachten? In dit interview praten de CROW-kenniswerkers Jacques van den Hoorn, Roy Voorend en Ad van Leest ons uitgebreid bij.
‘Iedereen voelt aan: dit is waar het naartoe moet met de sector’
Allereerst een vraag aan Jacques over het Asfaltkwaliteitsloket. Veel mensen kennen dat loket al, maar kun je ons toch nog even uitleggen wat het inhoudt en welke ontwikkelingen er recent zijn geweest?
"Dat doe ik graag. Het Asfaltkwaliteitsloket werd opgericht in 2018. Het doel was innovatie binnen asfaltmengsels te valideren. Het loket functioneert als een onafhankelijke toetsingsinstantie waar producenten voor de kwaliteit en duurzaamheid extra claims op hun mengsels kunnen laten valideren. In de eerste jaren werden er gemiddeld vijf validaties per jaar uitgevoerd. In 2023 zagen we echter een piek, met tien tot twaalf aanvragen. In 2024 daalde dat aantal weer een beetje en dat heeft waarschijnlijk te maken met de introductie van nieuwe richtlijnen voor WMA en PRA. Veel producenten hebben die richtlijnen eerst afgewacht om te weten welke kant het opgaat in de sector."
Hij vervolgt: "Nu werken we aan een verdere optimalisatie van het proces rondom het Asfaltkwaliteitsloket. Zo willen we de aanvrager aan het begin van een traject meer duidelijkheid bieden over de benodigde documenten en eisen. Daarnaast willen we opdrachtgevers beter informeren over hoe ze de waarde van certificaten kunnen benutten in hun projecten. Dit proces, dat we Asfaltkwaliteitsloket 2.0 noemen, is bedoeld om de toegankelijkheid en het gebruiksgemak van het loket te vergroten."
Hoe zit het met de kosten en doorlooptijden? Zijn dat wellicht drempels voor producenten om hun producten aan te bieden bij het Asfaltkwaliteitsloket?
"De kosten van een validatie zijn relatief bescheiden in verhouding tot de investeringen die nodig zijn om een nieuw mengsel te ontwikkelen. Dus het hoeft geen rol te spelen. Toch ervaren sommige producenten de kosten als een barrière. Dat krijgen we zo nu en dan terug uit de markt. De doorlooptijden variëren en dat is afhankelijk van het Technology Readiness Level (TRL). Hoe hoger dat TRL-niveau, hoe meer praktijkervaring vereist is, wat de doorlooptijd kan verlengen. Dit geldt vooral wanneer er nog proefvakken moeten worden aangelegd om de prestaties van een nieuw mengsel in de praktijk bewijzen. We werken eraan om deze processen in te korten zonder afbreuk te doen aan de betrouwbaarheid van de resultaten. Ook dat is een opgave voor 2025."
Wat is de impact van deze validaties op de markt?
"Validaties zorgen voor meer vertrouwen bij opdrachtgevers en stimuleren producenten om duurzame en innovatieve producten te ontwikkelen. Door de validatie via het Asfaltkwaliteitsloket verder te standaardiseren, wordt het eenvoudiger voor opdrachtgevers om nieuwe mengsels voor te schrijven. In de zogenaamde deel 3 beschrijving bij de Standaard RAW Bepalingen zijn daarvoor standaard teksten beschikbaar gemaakt. Dit leidt uiteindelijk tot bredere acceptatie en toepassing van duurzamere asfaltmengsels in de hele sector."
Een andere belangrijke stap rondom de verduurzaming van asfalt is de ontwikkeling van de tool Aanpak Duurzaam Asfalt, kortweg ADA. Daarom de vraag aan Roy: kun je ons iets vertellen over de kenmerken? Voor wie is deze tool bedoeld en wat is de laatste stand van zaken?
"De tool Aanpak Duurzaam Asfalt is ontwikkeld om ook kleinere asfaltprojecten te verduurzamen. Gemeenten zijn verantwoordelijk voor ongeveer 55 procent van alle asfaltprojecten in Nederland, maar hebben vaak niet de expertise of middelen om uitgebreide duurzaamheidstools zoals DuboCalc te gebruiken. De ADA-tool biedt een laagdrempelig alternatief waarmee gemeenten toch duurzaamheidscriteria kunnen integreren in hun projecten."
Hij vervolgt: "De tool werkt met vijf duurzaamheidscategorieën: CO2-reductie, hergebruik van materialen, innovatie, schoon materieel en geluidsreductie. Voor elke categorie zijn er vijf niveaus van duurzaamheid, van minimaal- tot ultra duurzaam. Gemeenten vullen de eisen voor een project in, waarna aannemers aanbiedingen kunnen indienen die hierop aansluiten. Tijdens de uitvoering wordt gecontroleerd of de beloofde duurzaamheidsmaatregelen daadwerkelijk zijn toegepast."
Hoe wordt de tool in de praktijk gebruikt?
"Het gebruik van de tool is zeer eenvoudig. Het is een webbased platform met een ingebouwde bibliotheek van voorbeeldmengsels en technieken. Hierdoor kunnen opdrachtgevers snel en eenvoudig een project opzetten. Daarnaast kunnen aannemers hun eerdere aanbiedingen opslaan en hergebruiken, wat tijd en kosten bespaart. Dit maakt het mogelijk om ook bij kleinere projecten - zoals de aanleg van een rotonde - duurzaamheidseisen mee te nemen zonder dat dit onevenredig veel tijd of geld kost."
Zijn er nog plannen voor verdere ontwikkeling van de tool?
"We willen de tool verder uitbreiden en verbeteren. Helaas is de doorontwikkeling het afgelopen jaar beperkt geweest door budgettaire uitdagingen. Wel hebben we gezorgd dat de tool operationeel blijft. In de toekomst willen we bijvoorbeeld meer gebruikerscursussen aanbieden en aanvullende functionaliteiten ontwikkelen, zoals een instructievideo om nieuwe gebruikers te helpen."
Nog zo’n grote stap in die verduurzamingsslag: de nieuwe CROW-richtlijnen voor WMA en PRA. Anders gezegd: Warm Mix Asfalt en Partiele Recycling Asfalt in deklagen. We vragen aan Jacques: kun je ons meenemen in het proces rond deze richtlijnen?
"De richtlijn voor WMA is gericht op het reduceren van de productietemperatuur van asfalt, wat energie bespaart en CO2-uitstoot vermindert. Dat is gemiddeld genomen een stap van 180 naar maximaal 140 graden Celsius, dus een flinke reductie. De richtlijn voor PRA richt zich op het gebruik van gerecycled asfalt in deklagen, waarbij het doel is om het aandeel gerecycled materiaal in zogenoemde steenskelet asfaltmengsels voor deklagen stapsgewijs te verhogen."
Hij vervolgt: "Het traject voor de richtlijn WMA begon in 2023 en leidde tot de publicatie van de Richtlijn in oktober 2024. Dit was een intensief proces waarbij onder andere meer dan 300 commentaren uit de sector werden verwerkt. De richtlijn voor PRA bevindt zich nog in de conceptfase en wordt over een tijdje ter visie gelegd, maar de doelstelling is nu om gerecycled asfaltmateriaal tot 30 procent toe te passen in deklaagmengsels, met plannen om dit in de nabije toekomst te verhogen naar 50 procent of meer."
Kan Ad wellicht uitleggen hoe deze richtlijnen in de praktijk worden toegepast?
"De richtlijn voor WMA vereist de aanleg van acceptatievakken, waarbij wordt aangetoond dat een aanvrager een bepaald asfaltmengsel kan produceren en verwerken. Indien een asfaltproducent, voor de betreffende oplossingsrichting, beschikt over een Asfaltkwaliteitsloket-certificaat op TRL 8 of 9, is dat ook voldoende bewijs. Dit biedt opdrachtgevers de mogelijkheid om risico's te minimaliseren en geeft producenten een platform om hun innovaties te demonstreren. De richtlijnen zorgen voor uniformiteit en bieden duidelijkheid aan alle partijen in de keten, van producenten en aannemers tot opdrachtgevers."
Wat zijn de uitdagingen bij de implementatie?
Wederom Ad: "Een belangrijke uitdaging is het overtuigen van kleinere gemeenten en aannemers om deze richtlijnen werkelijk toe te passen. Grotere opdrachtgevers, zoals Rijkswaterstaat en provincies, zijn er klaar voor, maar bij kleinere partijen ontbreekt vaak de capaciteit om deze innovaties snel te omarmen. Naast CROW ligt hier een belangrijke rol voor platforms als Bouw Circulair en het Nationale Platform Duurzame Wegverhardingen om ondersteuning te bieden."
Tot slot nog iets over het Nationaal Platform Duurzame Wegverhardingen. We stellen de vraag aan Ad: Waarom is dit platform zo belangrijk voor de sector? Maar ook: welke rol speelt CROW hierin?
"Het platform is zeer recent opgericht om samenwerking en kennisdeling in de asfaltsector te bevorderen. Het brengt opdrachtgevers, aannemers, producenten, adviseurs en kennisinstituten samen met als doel de verduurzaming van de sector te versnellen. CROW speelt een centrale rol als kennisplatform en zorgt voor het ontwikkelen en beheren van standaarden en richtlijnen. Het platform fungeert als een katalysator voor innovatie. Door alle partijen aan tafel te brengen, kunnen we gezamenlijk knelpunten identificeren en oplossen én hier de regie over voeren. Het is belangrijk dat we deze samenwerking blijven versterken, omdat verduurzaming een gezamenlijke inspanning vereist."
Wat zijn de prioriteiten voor het platform?
"Een van de belangrijkste doelen is het verder uitrollen en implementeren van de richtlijnen voor WMA en PRA. Daarnaast willen we de opgedane kennis en ervaringen vertalen naar de RAW-systematiek, zodat duurzame oplossingen uiteindelijk de standaard worden in de sector. Het platform richt zich ook op het vergroten van het draagvlak bij kleinere opdrachtgevers en aannemers, omdat daar nog veel winst te behalen is."
Nog even terug naar Jacques. We zien dat de asfaltsector volop in beweging blijft. Wat betekent dit voor de rol van CROW?
"Onze rol blijft het ondersteunen en faciliteren van de sector met kennis en standaarden. We streven ernaar om innovaties zoals WMA en PRA te verankeren in de RAW-systematiek, zodat ze breed worden geaccepteerd en toegepast. Dit vereist voortdurende samenwerking met alle betrokken partijen in pariteit, van producenten en verwerkers tot opdrachtgevers. Het uiteindelijke doel is om duurzaamheid tot een integraal onderdeel van de sector te maken."
Ad vult aan: "Iedereen voelt aan: dit is waar het naartoe moet met de sector. Bij de verduurzaming van asfalt is het dus ook niet de vraag óf we het gaan doen. Het is meer de vraag in welk tempo we die transitie gaan meemaken. De huidige ontwikkelingen zijn in dat opzicht positief. Het is nu vooral van belang dat we beginnen en doorpakken."
Roy knikt en zegt tot slot: "Inderdaad, als sector moeten we meters maken en ons ook blijven inzetten om álle partijen hierin mee te krijgen. Van Rijkswaterstaat, provincies en de vier grote gemeenten weten we dat die stap al is gezet; zij vormen de koplopers. Maar daarachter zit eerst nog een groep achtervolgers en daarna krijg je het peloton. Het is wat mij betreft een sectorbrede opgave om die instap voor álle partijen zo eenvoudig mogelijk te maken."
Meer informatie
Wil je meer weten over de mogelijkheden die onze collega's Ad, Jacques en Roy bespraken om jouw asfaltprojecten te verduurzamen? Bekijk dan de volgende onderwerpen:
Delen via