Er zijn veel mogelijkheden om gedrag in het verkeer te veranderen. Natuurlijk is bijvoorbeeld verkeersveiligheid te beïnvloeden met het aanleggen van een rotonde of verkeerslichten. Maar een campagne, een verkeersles, het uitdelen van een boete of het uitvoeren van een ludieke actie bieden ook mogelijkheden.

Gestructureerd slim nadenken

De juiste oplossing bepalen is lastig. Vooral omdat “de juiste” oplossing niet bestaat. Menselijk gedrag beïnvloeden is nu eenmaal geen exacte wetenschap. Er zijn zoveel mogelijkheden om gedrag te beïnvloeden dat er geen uitputtende overzichten van bestaan. Je moet dus slim en creatief zijn. Maar dan wel via een gestructureerde werkwijze.
 
Deze website biedt je enig houvast door die structuur te bieden. Slim nadenken moet je zelf doen. Daarmee helpen we je door tips om verkeersgedrag succesvol te veranderen te geven. Zowel gedrag op de weg als keuze voor vervoermiddel. Het belangrijkste is dat je op een bepaalde manier naar een probleem kijkt en volgens een stappenplan gestructureerd tot een oplossing komt. Zo bleek in Engeland dat subsidie niet helpt om mensen dakisolatie te laten aanleggen. Maar een verhuisservice om de zolder op te ruimen wel.
 

Kijk door de gedragsbril en zet de weggebruiker centraal

Je moet door de ‘gedragsbril’ kijken naar je omgeving. Welke menselijke eigenschappen zorgen ervoor dat ongewenst gedrag vertoond wordt? En hoe kun je die eigenschappen inzetten om het gedrag effectief te beïnvloeden? Op de snelweg kom je elektronische borden tegen die reistijden voor verschillende routes tonen. Meestal staat er meer informatie op de borden dan de weggebruiker kan verwerken in korte tijd. Ze zijn vaak ontworpen vanuit de manier van denken van de verkeerskundige. Maar dat sluit niet aan bij de kennis van de weggebruiker. Die kent de namen van knooppunten niet en kan maar beperkte hoeveelheid informatie verwerken.
 
Dus vraag je af: wat heeft de weggebruiker nodig om het gewenste gedrag uit te voeren of wat houdt hem tegen. Want de weggebruiker bepaalt of hij doet wat er van hem wordt verwacht. Maatregelen afstemmen op het kunnen, willen en de belevingswereld van de weggebruiker, vergroot de kans van slagen. Zie ook verdere succesfactoren.
 

DOE en Durf

De weggebruiker centraal zetten betekent slim zijn. Daarbij moet je de juiste informatie hebben. DOE levert een gestructureerde aanpak waarmee je van probleem naar gedragsoplossing komt.. DOE staat voor: Doorgronden – Ontwerpen – Ervaren.
 
Zorg eerst dat je het probleem en de situatie/omgeving goed Doorgrondt. Gedrag veranderen is makkelijker als je weet wat het ongewenste gedrag is, wie dat vertoont, welk gedrag je wenst en wie dat moet vertonen. Als je dan ook nog weet waardoor het ongewenste gedrag volhouden zo aantrekkelijk is of hoe het gewenste gedrag aantrekkelijk gemaakt kan worden, dan ben je er al bijna.
Daarna Ontwerp je een maatregel door slim om te gaan met de resultaten van de fase van “Doorgronden”. Creativiteit is in deze fase niet verboden! Zie voor oplossingsrichtingen gedrag beïnvloeden en succesfactoren.
 
Durf nieuwe maatregelen uit te proberen. En Ervaar het effect van je maatregel. Meet vanaf de start de effecten. Zo leer je wat wel en niet werkt in een aanpak. Dus probeer eens wat uit, analyseer het effect, en pas je ontwerp aan als dat nodig is. En probeer het dan nog eens uit. En ga verder met wat werkte.



Kijken door de gedragsbril in het gehele project. Stappen plan DOE volgen. De bollen daaronder zijn de onderwerpen op deze website.

DOE is niet de enige aanpak

DOE is niet de enige aanpak. Er bestaan meerdere aanpakken die in grote lijnen hetzelfde zijn. Wat de juiste aanpak is, wordt bepaald door het op te lossen probleem en persoonlijke voorkeur.
Andere methoden zijn:

• BIT: de variant op DOE die in Engeland wordt toegepast om gedrag te veranderen
• PATH: als je vooral een theoretische basis wil ontwikkelen voor een interventie
• Intervention Mapping: een protocol voor effectieve gedragsveranderinginterventies
• PODOE voor verkeersveiligheid

 

Aanvullende literatuur

Studie ‘Doen en Laten’ van de Rli (2014),
‘Gedrag in beleid’ van het KiM (2011)
Publicatie: SUMO – stap voor stap naar ander reisgedrag
Publicatie: Met kennis van gedrag beleid maken, WRR
Verkenning De menselijke beslisser, WRR